''Öyle zamanlar olur ki, karakterimin değişik parçalarına şaşkınlıkla bakarım. Bir sürü insandan oluşmuşum gibi gelir ve o anda olduğum kişinin önde olduğunu, bir süre sonra da olduğum kişinin yerini bir başkasına bırakacağını bilirim. Ancak gerçek olan hangisidir ? Hepsi mi, yoksa hiçbiri mi?''
İnsan düşünen bir varlıktır ne yapacağına ve hayattan ne istediğine karar verebilir. Bu nedenle de hayatının sorumluluğu kendisine aittir. Transaksiyonel Analiz yaklaşıma göre gereken bilgiler verildiğinde kişi yaşadığı sorunun üstesinden gelebilir.
Bu yaklaşımda kişilik çocuk, yetişkin ve ebeveyn ego durumları olarak tanımlanır. Kişi karşılaştığı sorunla baş edebilmek için bu ego durumları arasında gider gelir. Etkileşimde olduğu kişiyi bu ego durumlarından hangisinde görüyorsa kendisi de o ego durumuna uygun olduğunu hissettiği ego duruma geçer. Karşısındakini ebeveyn ego durumunda gören çocuk ego durumuna geçebildiği gibi, çocuk ego durumunda gören ebeveyn ego durumuna geçebilir.
Transaksiyonel analiz kuramı, Eric Berne tarafından geliştirilmiş bir kişilik teorisidir. Tüm bireylerde aktif şekilde işleyen üç ego durumu olduğunu öne sürmektedir: ebeveyn, yetişkin, çocuk.
Ebeveyn ego durumu: Birey, çocukluk döneminde kendi bakım verenini, anne-baba ve yakın çevresindeki otorite figürlerine ilişkin kayıtlarından oluşmaktadır. İlerleyen yıllarda karşılaştığımız olaylarda onlar gibi konuşur, düşünür, tepki veririz.
Yetişkin ego durumu: Şimdi ve burada ilkesi doğrultusunda mantıklı, objektif düşünebilen, sağduyulu tarafımızdır.
Çocuk ego durumu: 0-7 yaş arası yapılan kayıtları kapsamaktadır. Çocukluk dönemine eşlik etmiş duygu, düşünce ve davranışlardır. Kişi yıllar geçse dahi çocuk ego durumunda davrandığında aslında geçmişi tekrar etmektedir.
Tek bir ego durumunda kalmaz. Üç ego durumunu da duruma göre kullanırlar. Sağlıklı bireyler üç ego durumunda dengeli bir şekilde kullanırken, bazıları birinde ya da ikisinde daha fazla duruyor olabilir.
Kişi doğduğunda olumlu ve sağlıklı bir dünya algısına sahiptir. Ancak zamanla kazanılan deneyimler ile bu algı farklılaşabilir.
Hedef, şimdi ve burada ilkesi doğrultusunda, ebeveyn ve çocuk ego durumlarının ihtiyaç ve yaklaşım tarzlarını fark etmesini ve gözlenen herhangi bir ihtiyacı ile karşılaşılır ise bunları gidererek kişiyi yetişkin ego durumuna yaklaştırmaktır.
TA, kişilik, kişiler arası ilişkiler, iletişim, gelişim, yaşam, psikopatoloji, psikoterapi gibi çok geniş bir yelpaze üzerinde insan davranışını açıklayan bir yaklaşımdır. TA insanların duygu, düşünce ve davranışlarının anlaşılmasında ve açıklanmasında oldukça kolay anlaşılır bir model sunmaktadır.
Transaksiyonel Analiz Yaklaşımı’na göre davranışlarımızın dört temel nedeni vardır. Bunlar; temas iletisi ihtiyacı, dokunulma açlığı, fark edilme açlığı ve zamanı yapılandırma ihtiyacıdır. davranışlarının altında yatan nedeni görmesine yardımcı olur. Bu nedeni doğuran ihtiyacını kendisi için en uygun nasıl karşılayacağını öğrenmesine yardımcı olur. Kişi hangi ihtiyacın onu hangi ego durumuna geçmeye zorladığını fark eder ve bu ihtiyacı kendisi için en uygun ego durumunda karşılayabilme becerisini kazanmış olur.
